लोकसेवा तयारी सामग्री आजको ताजा (विषयगत प्रश्नोत्तर)

१. नेपाल सङ्गीत तथा नाट्य राष्ट्रिय प्रज्ञा पुरस्कार–२०७९ बाट सम्मानित हुने प्रतिभा को–को हुनुहुन्छ ?

 लोकसङ्गीत विधा : नवीन किशोर राई

सङ्गीत विधा : गणेश रसिक 

परम्परागत तथा शास्त्रीय सङ्गीत विधा : विजयकृष्ण श्रेष्ठ

रङ्गमञ्च विधा : भैरव क्षेत्री

नृत्य विधा : कुलमान नेपाली र 

नाट्य विधा : नाट्य अनुसन्धाता प्राडा रामचन्द्र पोखरेल 

विसं २०८० असार १३ मा उपराष्ट्रपति रामसहायप्रसाद यादवद्वारा पुरस्कार प्रदान गरिएको। 

पुरस्कार राशि जनही एक लाख एक रुपियाँ रहेको।

२. काठमाडौँको कमलादीमा निर्मित स्काई वाक टावर सर्वसाधारणका लागि कहिलेदेखि खुला भएको हो ?

 विसं २०८० असार १५

– काठमाडौँको कमलादीमा करिब दुई अर्ब रुपियाँ लगानीमा ‘स्काई वाक’ (सीमामा टेकेर हिँड्न मिल्ने) टावर निर्माण भएको छ। 

काठमाडौँमा नयाँ र भिन्न स्वादको पयर्टकीय गन्तव्य थप्ने उद्देश्यले वन्डर्स नेपाल नामक संस्थाले २३ तलामाथि सिसामा हिँड्न मिल्ने संरचना तयार पारेको हो।

७८.५ मिटर उचाइको यस संरचनामा १८ तलासम्म लिफ्ट चल्छ। त्यसमाथिका तलामा होटल, क्लब र इभेन्ट एरिया छन् भने २३ औँ तला अर्थात् सबैभन्दा टपबाट टावरको फेदसम्म देखिने गरी सिसा बिछ्याइएको छ। जसमाथि हिँड्न, बस्न र आराम गर्नसमेत मिल्छ । टावरको सबैभन्दा ‘रोमाञ्चक’ तला नै यही हो। सो ठाउँबाट उपत्यकाका अधिकांश भाग नियाल्न सकिन्छ।

स्काई वाकको डिजाइन स्टिल स्ट्रक्चरमा छ। भूकम्प प्रतिरोधात्मक र सबै मापदण्ड पूरा गरेका कारण टावर पूर्ण सुरक्षित रहेको सो संस्थाले जनाएको छ। यसमा प्रयोग भएको सिसा सुरुमा १० एमएमको टेम्पर सिसा, त्यसपछि १.५२ एमएमको लेमिनेटिङ तह र पुनः १० एमएमको टेम्पर सिसा, १.५२ लेमिनेटिङ तह र अन्तिममा १० एमएमको टेम्पर सिसा गरी पाँच (दुई वटा सिसा र तीन वटा टेम्पर ग्लास) तह रहेका छन्। 

केही समयपछि टावरबाट बन्जी जम्प पनि गर्न मिल्ने व्यवस्था मिलाइने संस्थाले जनाएको छ। 

३. राष्ट्रिय कविता महोत्सव (२०८०) मा उत्कृष्ट घोषित हुन सफल प्रतिभा को को हुनुहुन्छ ?

 नेपाली भाषातर्फ : उमेश पुन (छोरी, सिमाना र देश), कृपाकरुणा पोखरेल (रक्तिम कथा), जीवन आरोही (प्रश्नहरूको विज्ञप्ति), तीर्थराज विश्वकर्मा (कविले के सम्झियौ ?), नवीन अभिलाषी (भेरी अभिशप्त बगिरहेछ), प्रकाश दिप्साली राई (न्वारानको नाम) र राधिका कल्पित (परिचयपत्र), डोटेली भाषातर्फ ः खिमानन्द जोशी (भुइँ गोठ नाइँ झान्या हुँ) र पूर्णानन्द ओझा (सन्निको मान्स) तथा खाम मगर भाषातर्फ : टङ्क झाँक्रीमगर (समीप वैरागी (हुन्के बे बड्डा) उत्कृष्ट भएका छन्। 

विसं २०८० असार ९ गते नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानको ६६ औँ वार्षिकोत्सवको उपलक्ष्यमा आयोजित समारोहमा उत्कृष्ट १० कविलाई जनही १५ हजार रुपियाँ र प्रमाणपत्र 

प्रदान गरियो । 

४. संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय शान्ति मिसनमा धेरै महिला पठाउने राष्ट्रमध्येमा नेपाल कति औँ स्थानमा रहेको छ ?

 पहिलो 

हाल तीन वटा सुरक्षा निकायबाट विभिन्न राष्ट्रमा साढे छ सयभन्दा बढी महिला शान्ति मिसनमा खटिएका छन्। 

समग्र (पुरुष र महिला) मा शान्ति मिसनमा सुरक्षाकर्मी पठाउनेमा नेपाल दोस्रो स्थानमा रहेको छ। 

राष्ट्रसङ्घीय शान्ति मिसनमा विभिन्न १२१ राष्ट्रले सुरक्षाकर्मी पठाउने गरेका छन्। 

राष्ट्रसङ्घद्वारा हाल द्वन्द्वग्रस्त राष्ट्रमा १२ शान्ति मिसन सञ्चालन भएको छ। 

शान्ति मिसनमा सहभागी हुने प्रमुख पाँच राष्ट्र (सन् २०२३ मे महिनाको तथ्याङ्क अनुसार) ः 

१. बङ्गलादेश : ७,२७८ जना

२. नेपाल : ६,२३१ जना

३. भारत : ६,०८९ जना 

५. रुवान्डा : ५,९०५ जना

६. पाकिस्तान : ४,३४३ जना

५. रुसको सैन्य नेतृत्वविरुद्ध सशस्त्र विद्रोहको प्रयास गर्ने विद्रोही समूह कुन हो ?

 वागनर लडाकु समूह (सन् २०२३ जुन)

दक्षिणी रुसमा अवस्थित ११ लाख जनसङ्ख्याको सहर दोन अवस्थित रोस्तोभमा विद्रोह प्रयासको सुरुवात गरेको सो समूह मस्कोतर्पm अघि बढ्ने प्रयासमा रहेको थियो।

युव्रmेनको सीमाबाट सय किलोमिटर दुरीमा रहेको दोनअवस्थित रोस्तोभ दक्षिण रुसको सबैभन्दा ठुलो सहर हो, जहाँ रुसका पाँच सैन्य क्षेत्रमध्ये एक ‘दक्षिणी सैन्य जिल्ला कमान्ड’ को मुख्यालय रहेको छ ।

वागनर लडाकु समूहले सशस्त्र विद्रोहको प्रयास गरेपछि रुसले उच्च सतर्कताका साथ जवाफी कारबाहीमा जुटेको जनाएको छ।

रुसले सन् २०१४ को अप्रिलमा युक्रेनको क्रिमिया प्रायद्वीपमाथि कब्जा जमाएको केही पछि युक्रेनका पूर्वी क्षेत्र दोनेत्स्क र लुहान्स्कमा सुरु भएको पृथकतावादी युद्धका क्रममा ‘वागनर समूह’ पहिलो पटक सार्वजनिक भएको । पूर्वी युक्रेनमा रुस समर्थित पृथकतावादी शक्तिलाई समर्थन गर्दै युक्रेनविरुद्ध लड्न भाडाका सैनिक परिचालन गरेर यो समूहको उदय भएको थियो ।

युक्रेनको वख्तुममा भएको सङ्घर्षलाई वागनर समूहले एक टुङ्गोमा पु¥यायो। त्यस जितलाई वागनरका संस्थापकका रूपमा प्रिगोजिनको विजयका रूपमा हेरिएको थियो । वागनर लडाकु समुहको प्रमुख येवगेनी प्रिजोगिन हुन् ।

६. विश्व विख्यात कम्पनी अलिबाबाका प्रमुख एवं संस्थापक चिनियाँ धनाढ्य ज्याक मा नेपाल भ्रमणका सन्दर्भमा कहिले काठमाडौँ आउनु भयो ?

 विसं २०८० असार १२ (असार १४ मा नेपालबाट पाकिस्तानतर्पm उहाँ जानुभयो।)

अलिबाबा चिनियाँ ई–कमर्स कम्पनीले वेब पोर्टलमार्पmत उपभोक्तादेखि उपभोक्तासम्म तथा व्यवसायदेखि व्यवसायसम्म सेवा प्रदान गरिरहेको छ। 

अलिबाबाले विद्युतीय भुक्तानी सेवा, खरिद बिक्रीसम्बन्धी सर्च इन्जिन तथा क्लाउड कम्प्युटिङ सेवा उपलब्ध गराइरहेको छ। 

नेपालमा सञ्चालनमा रहेको अनलाइन व्यापार कम्पनी दराजमा अलिबाबाको लगानी रहेको छ। 

७. नेपाली शिक्षा परिषद्द्वारा प्रदान गरिने आदिकवि भानुभक्त पुरस्कार, २०८० बाट सम्मानित व्यक्तित्व को हुनुहुन्छ ?

 प्राध्यापक घनश्याम कँडेल

यस पुरस्कारको राशि एक लाख २५ हजार रुपियाँ रहेको छ। 

त्यस्तै गोपाल पाँडे असीम पुरस्कार शैलेन्दुप्रकाश नेपाललाई प्रदान गरिएको छ। यस पुरस्कारको राशि ५० हजार रुपियाँ रहेको छ।

८. मदन भण्डारी राष्ट्रिय पुरस्कार, २०८० कसलाई प्रदान गरियो ?

 डा. मिङमार ग्याल्जेन शेर्पा 

त्यस्तै मदन भण्डारी रूपान्तरण राष्ट्रिय नेतृत्व पुरस्कार मकवानपुरकी निरुकुमारी मगरलाई प्रदान गरिएको छ। मदन भण्डारी फाउन्डेसनद्वारा स्थापित ती पुरस्कारको राशि जनही एक लाख रुपियाँ रहेको छ।

९. २० औँ राष्ट्रिय धान दिवस तथा रोपाइँ महोत्सव, २०८० को नारा के हो ?

 ‘जलवायु अनुकूलित कृषकमैत्री प्रविधि, धान उत्पादनमा वृद्धि’

१०.  विश्व खुसी सूचकाङ्क–२०२३ अनुसार नेपाल कति औँ स्थानमा रहेको छ ?

 ७८ औँ

दिगो विकास समाधान नेटवर्कद्वारा सन् २०२३ मार्च २० मा सार्वजनिक सो सूचकाङ्क अनुसार सार्क राष्ट्रहरूमा नेपाल पहिलो स्थानमा रहेको। प्रतिवेदनमा भुटान र माल्दिभ्सलाई भने समावेश गरिएको छैन । 

सो सूचीको पहिलो स्थानमा फिनल्यान्ड र अन्तिम स्थानमा कङ्गो डेमोक्रेटिक रिपब्लिक रहेका छन्। 

सर्वाधिक बढी खुसी र कम खुसी पाँच/पाँच राष्ट्र :

११. सार्वजनिक संस्थानको वार्षिक स्थिति समीक्षा २०८० अनुसार नाफामा सञ्चालित संस्थानको सङ्ख्या कति रहेको छ ?

 २५

कुल ४४ सार्वजनिक संस्थानमध्ये १७ वटा संस्थानले घाटा बेहोरेका तथा दुई वटाको कारोबार शून्य रहेको छ।

१२. आसियानको नयाँ महासचिवमा नियुक्त हुने कूटनीतिज्ञ को हुन् ? 

 काओ कर्न हर्न

(कार्यकाल : सन् २०२३ जनवरी १–२०२८ डिसेम्बर ३१)

१३. सर्वोच्च अदालतद्वारा कर्मचारी र कैदी बन्दीलगायतलाई पनि अस्थायी मतदाता नामावली बनाई मतदानको व्यवस्था गर्न सरकारलाई कहिले आदेश दिइएको हो ?

 विसं २०७९ असार ३०

१४. गुगल नेपालको कर प्रणालीमा कहिले दर्ता भएको हो ? 

 विसं २०८० वैशाख ७

गुगलको खास नाम गुगल एलएलसी (लिमिटेड लिएबिलिटी कम्पनी) हो। 

विद्युतीय सेवा कर तिर्ने सम्बन्धमा भएको कानुनी व्यवस्था अनुरूप गैरबासिन्दा व्यक्तिले नेपालका उपभोक्तालाई उपलब्ध गराएको विद्युतीय सेवाको कारोबार मूल्यमा २ प्रतिशतका दरले विद्युतीय सेवा कर लागु गरिए अनुसार गुगलले नेपालमा आर्जन गरेको कुल आम्दानीको २ प्रतिशत रकम नेपालमा बुझाउनुपर्ने छ । 

१५. हिउँ चितुवा संरक्षणमा योगदान पु-याएबापत ‘रोलेक्स कन्जर्भेसन अवार्ड’ बाट सम्मानित हुन सफल नेपाली को हुनुहुन्छ ?

 हुम्लाका रिन्जिन फुन्जोक लामा 

(प्रतिष्ठित खबर पत्रिका टाइमले उहाँलाई विश्वका १० युवासहित ‘अर्को पुस्ताका नेता (नेक्स्ट जेनेरेसन लिडर्स)’ को सूचीमा राखेको छ। 

१६. नैरोवी फ्लाई भन्नाले के बुझिन्छ ?

 छालामा सङ्व्रmमण ल्याउने किरा (नेपालमा २०७९ असारमा देखिएको हो।)

१७. सरकारले विदेशी पर्यटकलाई एक्लै पदयात्रामा जान प्रतिबन्ध गर्ने निर्णय कहिले गरेको हो ? 

 विसं २०७९ फागुन १९

सन् २०२३ अप्रिल १ देखि लागु हुने गरी सो निर्णय भएको हो। 

सहयोगीका साथ पदयात्रा गर्दा पर्यटकको सुरक्षा हुनुका साथै नेपालीले रोजगारी प्राप्त गर्ने छन्। 

१८. पृथ्वीनारायण शाह सङ्ग्रहालय कहाँ निर्माणाधीन छ ?

 नुवाकोट

१९. विश्वको पहिलो ‘स्वच्छ वाणिज्य आणविक रिएक्टर’ बनाउने देश कुन हो ?

 चीन

२०. ग्रेट ग्रिन वाल प्रोजेक्ट कहाँ कार्यान्वयनमा ल्याइएको छ ?

 अफ्रिकाको साहेल क्षेत्र

२१. सरकारले वीरगन्जस्थित कृषि कारखाना सञ्चालनको जिम्मा राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्रलाई दिने सम्झौता कहिले गरेको हो ?

 विसं २०७९ असोज ११

विसं २०७९ भदौ ३१ को मन्त्रीपरिषद्को बैठकले करिव तीन दशकदेखि बन्द रहेको कृषि औजार कारखाना सो केन्द्रलाई सञ्चालन गर्न दिने निर्णय गरे अनुसार सो सम्झौता भएको हो। तत्कालीन अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माको उपस्थितिमा मन्त्रालयका तर्पmबाट सहसचिव रमेश केसी र आविष्कार केन्द्रका अध्यक्ष महावीर पुनद्वारा सम्झौता पत्रमा हस्ताक्षर भएको थियो। 

सम्झौता अनुसार आविष्कार केन्द्रले कारखाना सञ्चालनको जिम्मा १० वर्षका लागि पाएको छ। 

औजार बिक्रीबाट करपश्चात्को रकमको ५० प्रतिशत राष्ट्रिय आविष्कार केन्द्र कोष खडा गरी त्यहाँ रहने छ। बाँकी ५० प्रतिशत वार्षिक रूपमा नेपाल सरकारको राजस्व खातामा जम्मा गर्नुपर्ने छ।