१.१ कार्यालय र कर्मचारी (“खरिदार विशेष”)

“कुनै व्यक्ति, संस्था वा राज्यका लागि कुनै निश्चियत उद्देश्य प्राप्त गर्नका लागि उपयुक्त विधि प्रक्रिया मार्फत मानवीय, भौतिक तथा आर्थिक स्रोतहरूको परिचालनको लागि निश्चियत सङ्गठन आवश्यक हुन्छ । यसरी राज्यका नीति तथा कार्यक्रमहरूको कार्यान्वयन, सार्वजनिक सेवा प्रवाह तथा व्यक्ति र संस्थाका उद्देश्य प्राप्तिका लागि निश्चियत समय, स्थानमा सम्पर्क विन्दु स्थापित गर्न आवश्यक हुने भई कार्यालय र त्यस्तो कार्यालयका आर्थिक, भौतिक र मानवीय स्रोत उचित संयोजन गर्न कार्यालय व्यवस्थापनको अवधारणा विकास भएको हो ।”

“कार्यालय” शब्दले सन्दर्भको आधारमा बिभिन्न चीजहरूलाई सन्दर्भ गर्न सक्छ, तर सामान्य अर्थमा, एक कार्यालय भनेको एक ठाउँ हो जहाँ प्रशासनिक, लिपिक, वा व्यावसायिक काम सञ्चालन गरिन्छ। In a broader sense, an “office” can refer to a system or place where various administrative, managerial, and professional activities are carried out to achieve specific goals. थप रूपमा, पद वा अधिकार वा सेवाको कार्य, जस्तै सरकारमा निर्वाचित कार्यालयको रूपमा वर्णन गर्न कार्यालय शब्दलाई व्यापक रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। शब्दको अर्थ यो प्रयोग गरिएको सन्दर्भको आधारमा फरक हुन सक्छ।

कार्यालय OFFICE:
O = Open (कुनै कार्य सम्पादन तथा निश्चियत लक्ष्य हासिल गर्नका लागि खोलिएको )
F = Finance (आर्थिक स्रोत साधनको व्यवस्था गरिएको)
F = Fixed Time (निश्चियत कार्य समय तोकिएको)
I = Institution (संस्था/ सङ्गठन)
C = Controlling mechanism, Consistency (नियन्त्रण नियमनको व्यवस्था भएको, निरन्तर)
E = equipment (भौतिक, मानवीय तथा अन्य उपकरणहरूको व्यवस्था भएको)कुनै निश्चियत उद्देश्य प्राप्तिका लागि निश्चियत स्थानमा आर्थिक, भौतिक र मानवीय स्रोतको संयोजन सहित स्थापित सङ्गठन कार्यालय हो ।

शब्द “कर्मचारी” दुवै, व्यक्तिगत अर्थमा र कार्यालय वा कार्यस्थलको सम्बन्धमा बुझ्न सकिन्छ।

व्यक्तिगत अर्थमा:

व्यक्तिगत रूपमा, “कर्मचारी” ले संगठन भित्रका कर्मचारी वा कामदारहरूको समूहलाई बुझाउँछ। यी व्यक्तिहरूले सामूहिक रूपमा विभिन्न भूमिका र जिम्मेवारीहरू प्रदर्शन गरेर संगठनको कार्यमा योगदान गर्छन्। कर्मचारी सदस्यहरूसँग विभिन्न शीर्षकहरू, कार्यहरू, र विशेषज्ञता हुन सक्छन्, र तिनीहरू संगठनको लक्ष्य र उद्देश्यहरू प्राप्त गर्न संयुक्त रुपमा काम गर्दछन।

कार्यालय वा कार्यस्थलको सम्बन्धमा:

कार्यालय वा कार्यस्थलको सन्दर्भमा, कर्मचारीले त्यहाँ काम गर्ने कर्मचारीहरूको सामूहिक निकायलाई बुझाउँछ। कर्मचारीहरू दैनिक कार्यहरू, निर्णय लिने, र संगठनको समग्र उत्पादकताको लागि जिम्मेवार छन्। यो शब्दले प्रवेश-स्तरका कर्मचारीदेखि वरिष्ठ अधिकारीसम्म सबैलाई समेट्छ।

कार्यालय वा कार्यस्थलमा, त्यहाँ सामान्यतया विभिन्न प्रकारका कर्मचारीहरू हुन्छन्, प्रत्येक विशिष्ट भूमिका, जिम्मेवारी, र सीपहरु सहित। संगठनको आकार र प्रकृतिको आधारमा कर्मचारीहरूको प्रकार फरक हुन सक्छ, तर यहाँ केही सामान्य कोटीहरू यस प्रकार रहेका छन्:

कर्मचारीको प्रकार:	भूमिकाका उदाहरणहरू:
प्रशासनिक कर्मचारी	रिसेप्शनिस्ट, प्रशासनिक सहायक
लिपिक कर्मचारी	डेटा प्रविष्टि क्लर्क, फाइलिङ क्लर्क
व्यवस्थापन कर्मचारी	प्रबन्धक, पर्यवेक्षक
व्यावसायिक कर्मचारी	लेखापाल/वित्त कर्मचारी, मानव संसाधन कर्मचारी, कानूनी कर्मचारी
प्राविधिक कर्मचारी	आई.टी कर्मचारी, इन्जिनियर
ग्राहक सेवा कर्मचारी	ग्राहक सेवा प्रतिनिधि
सेल्स र मार्केटिङ स्टाफ	बिक्री प्रतिनिधि, मार्केटिङ कर्मचारी
परिचालन कर्मचारी	सञ्चालन प्रबन्धक, रसद कर्मचारी
अनुसन्धान र विकास	अनुसन्धान वैज्ञानिक, उत्पादन विकास कर्मचारी
सहयोगी कर्मचारी	मर्मत र सुविधा कर्मचारी, सुरक्षा कर्मचारी

कार्यालय र कर्मचारीहरू बीचको सम्बन्ध गतिशील छ, र परिणामहरू कर्मचारीहरूलाई कसरी व्यवस्थित, उत्प्रेरित, र समर्थित छन् भन्नेमा निर्भर हुन्छ। सकारात्मक परिणामहरू प्रायः प्रभावकारी नेतृत्व, स्पष्ट संचार, र एक स्वस्थ संगठनात्मक संस्कृतिसँग सम्बन्धित हुन्छन्, जबकि नकारात्मक परिणामहरू कमजोर सञ्चार, नेतृत्वको कमी, वा अपर्याप्त समर्थन प्रणाली जस्ता मुद्दाहरूबाट उत्पन्न हुन सक्छ।

सकारात्मक परिणाम:

दक्षता र उत्पादकता: कार्यालय वातावरण भित्र राम्रो समन्वयित कर्मचारीले दक्षता र उत्पादकता बढाउन सक्छ। स्पष्ट संचार, सहयोग, र प्रभावकारी कार्यप्रवाहले संगठनात्मक लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न योगदान गर्दछ।
नवीनता र समस्या समाधान: कार्यालयमा विविध र दक्ष कर्मचारी सदस्यहरूले नवीनता र रचनात्मकतालाई बढावा दिन सक्छन्। विभिन्न दृष्टिकोण र विशेषज्ञताले राम्रो समस्या समाधान र नवीन समाधानहरूको विकासमा योगदान दिन्छ।
कर्मचारी सन्तुष्टि: सकारात्मक र सहयोगी कार्यालय वातावरणले उच्च कर्मचारी सन्तुष्टि ल्याउन सक्छ। मूल्यवान र संलग्न महसुस गर्ने कर्मचारी सदस्यहरू आफ्नो काममा उत्प्रेरित र प्रतिबद्ध हुने सम्भावना बढी हुन्छ।
संगठनात्मक वृद्धि: एकजुट र राम्रोसँग काम गर्ने कर्मचारीले संगठनको समग्र विकासमा योगदान दिन सक्छ। लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न, लक्ष्यहरू पूरा गर्न, र परिवर्तनहरूमा अनुकूलन एक समर्पित र सक्षम कर्मचारीको साथ अधिक व्यवस्थित हुन्छ।
स्रोत साधनको प्रभावकारी उपयोग: कर्मचारीहरू बीचको उचित समन्वयले मानव र भौतिक दुवै स्रोतहरूको कुशल उपयोग सुनिश्चित गर्दछ। यसले लागत-प्रभावकारिता र समग्र प्रदर्शन सुधार गर्न सक्छ।

नकारात्मक परिणाम:

अप्रभावी सञ्चार, खराब व्यवस्थित कर्मचारी सम्बन्ध, र न्यून मनोबलले कार्यालयमा द्वन्द्व र अकार्यक्षमता निम्त्याउन सक्छ, जसले उत्पादकत्व र संगठनात्मक सफलतालाई नकारात्मक रूपमा असर गर्छ। थप रूपमा, परिवर्तनको प्रतिरोध र छुटेको म्यादले थप चुनौतीहरूमा योगदान पुर्‍याउन सक्छ र विकासमा बाधा पुर्‍याउन सक्छ।

संगठनात्मक सफलताको लागि कार्यालय र कर्मचारी बीचको सम्बन्ध निर्णायक हुन्छ। राम्रोसँग समन्वय र उत्प्रेरित कर्मचारीहरूले दक्षता, नवीनता, र समग्र वृद्धिमा योगदान दिन्छ। सकारात्मक नतिजाहरूमा बढेको उत्पादकता, प्रभावकारी स्रोतको उपयोग, र सहयोगी कार्य वातावरण समावेश छ। यसको विपरित, सञ्चार विच्छेद, द्वन्द्व, र परिवर्तनको प्रतिरोध जस्ता चुनौतिहरूले प्रभावकारी नेतृत्व र संगठनात्मक व्यवस्थापनको महत्त्वलाई हाइलाइट गर्दै, असक्षमता, छुटेको समयसीमा, र कर्मचारी मनोबल घट्ने जस्ता नकारात्मक परिणामहरू निम्त्याउन सक्छ।