लोक सेवा विशेष वस्तुगत प्रश्नोत्तर

१. राष्ट्रिय सभा अध्यक्षमा को निर्वाचित हुनुभएको छ ?

नारायणप्रसाद दाहाल

वि.सं. २०८० फागुन २९ मा भएको निर्वाचनमा नारायण दाहाललाई निर्वाचित गरियोस् भन्ने प्रस्तावको पक्षमा उपस्थित ५६ जनामध्ये ३९ मत परेको थियो भने प्रस्तावको विपक्षमा १७ मत परेको थियो ।
दाहालले शीतल निवासमा पद तथा गोपनीयताको शपथ लिएपछि सिंहदरबार पुगेर सोही दिन पदभार ग्रहण गर्नुभयो ।
उहाँ २०२७ सालमा अनेरास्ववियुको सदस्यता लिई विद्यार्थी राजनीतिमा प्रवेश गर्नुभएको थियो ।
२०६३ सालमा गठित अन्तरिम व्यवस्थापिका संसद्को सदस्य बन्नुभएका दाहाल २०६४ सालमा सम्पन्न पहिलो संविधान सभा निर्वाचनमा चितवन–३ बाट निर्वाचित हुनुभयो।
२०७८ चैत २५ गते राष्ट्रपतिबाट राष्ट्रिय सभा सदस्यमा मनोनीत हुनुभएका दाहाल बाँकी कार्यकालका लागि अध्यक्ष बन्नुभएको छ।

२. अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस कहिले मनाइन्छ ?

मार्च ८

(११४ औँ (सन् २०२४) को नारा ‘महिलामा लगानी : सभ्य र समुन्नत समाजको थालनी’

३. आर्थिक विकासमा देशभरमै उत्कृष्ट भई म्युनिसिपल एक्सिलेन्स अवार्ड प्राप्त गर्न सफल नगर कुन हो ?

बुटवल उपमहानगरपालिका

४. देशभरका नगरपालिकामध्ये सामाजिक क्षेत्रमा उत्कृष्टता हासिल गर्दै सम्मानित हुन सफल नगरपालिका कुन हो ?

गौर नगरपालिका (रौतहट)

नेपाल नगरपालिका सङ्घको ३१ औँ वार्षिकोत्सवका अवसरमा काठमाडौँमा आयोजित कार्यव्रmममा गौरलाई उत्कृष्ट नगरपालिकाको पुरस्कार प्रदान (२०८० फागुन) गरिएको हो ।
गत वर्ष गौर नगरपालिका मधेश प्रदेशमै सबै क्षेत्रमा पहिलो स्थानमा थियो ।

५. संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय विकास कार्यक्रम (युएनडिपी) ले सन् २०२४ मार्चमा सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदन अनुसार मानव विकास सूचकाङ्कमा नेपाल कति औँ स्थानमा रहेको छ ?

१४६ औँ

अध्ययन गरिएका १९३ राष्ट्रमध्ये नेपाल १४६ औँ स्थानमा रहेको छ ।
मानव विकास सूचकाङ्कमा नेपालको तीन स्थान सुधार भएको छ ।
तीन वर्षअघि सन् २०२१ मा नेपाल १४९ औँ स्थानमा थियो । सन् २०२१ को तुलनामा नेपालको मानव विकास सूचकाङ्कमा ०.०१० ले प्रगति भएको छ ।
‘गतिरोधको अन्त्य: ध्रुवीकृत विश्वमा सहकार्यको पुनर्कल्पना’ शीर्षकको सन् २०२३÷२४ को प्रतिवेदन अनुसार नेपालको मानव विकास सूचकाङ्क मान ०.६०१ पुगेको छ।
नेपाल मध्यम मानव विकास श्रेणीको वर्गमा परेको छ । मध्यम मानव विकास श्रेणी भन्नाले मानव विकास सूचकाङ्कको मान ०.५५० देखि ०.६९९ बिचको श्रेणीलाई बुझिन्छ ।
सन् १९९० देखि २०२२ सम्म नेपालको प्रतिव्यक्ति कुल राष्ट्रिय आय (जिएनआई) १६५.७ प्रतिशतले परिवर्तन भएको छ ।
नेपालको प्रतिव्यक्ति कुल राष्ट्रिय आय ४०२३ अमेरिकी डलर रहेको प्रतिवेदनको आकलन छ । गत वर्षको प्रतिवेदनमा यो ३,८७७ डलर थियो भने २०२०÷२१ मा २,७४८ अमेरिकी डलर थियो।
सन् १९९० मा ०.३९५ रहेको नेपालको मापन २०२२ सम्म आइपुग्दा ०.६०१ पुगेको र त्यस अवधिमा नेपालको जन्ममा सरदर १५.७ वर्ष, विद्यालय जाने अपेक्षित वर्ष २.१ वर्ष र प्रतिव्यक्ति कुल राष्ट्रिय आय (जिएनआई) करिब १६५.७ प्रतिशतले परिवर्तन भएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।
सन् २०२३ मा मानव विकासको असर सवैभन्दा बढी अफगानिस्तान र युक्रेनमा परेको छ ।
मानव विकासको उच्च स्थानमा स्विट्जरल्यान्ड, नर्वे, आइसल्यान्ड हङकङ, डेनमार्क रहेका छन्।

६. बद्री पहाडी समाजसेवा पुरस्कार–२०८० कसलाई प्रदान गरियो ?

अधिकारकर्मी डा. विष्णुमाया परियार (पुरस्कार राशि : एक लाख १० हजार रुपियाँ)

अभियन्ता डा. परियारको जीवनकथा अमेरिकाको म्यासाच्युसेट्स राज्यको शिक्षा विभागद्वारा कक्षा ७ को पाठ्यक्रममा समेत संलग्न छ ।

७. अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट परिषद् (आइसिसी) का अध्यक्ष ग्रेग बार्क कहिले काठमाडौँ आएका हुन् ?

सन् २०२४ मार्च १८

८. नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्र महोत्सवको सातौँ संस्करण कहिले सञ्चालन भएको हो ?

वि.सं. २०८० चैत १–५

९. आदिवासी जनजाति उत्थान राष्ट्रिय प्रतिष्ठानको स्थापना कहिले भएको हो ?

वि.सं. २०५८ फागुन १२

१०. सर्वप्रथम सुशासन शब्दको प्रयोग कहिले भएको हो ?

सन् १९८९ (विश्व बैङ्कद्वारा)

११. संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय मानव अधिकार आयोगको स्थापना कहिले भएको हो ?

सन् १९४६

१२. जात्रा, पर्वको सहर भनेर कुन सहरलाई चिनिन्छ ?

भक्तपुर

१३. पोखरालाई नेपालको पर्यटकीय राजधानी घोषणा कहिले गरिएको हो ?

वि.सं. २०८० चैत ४

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ द्वारा पोखरालाई नेपालको पर्यटन राजधानी घोषणा गरिएको हो ।
पर्यटन राजधानी घोषणाले समग्र गण्डकी प्रदेश र मुलुककै श्रीवृद्धिमा नयाँ आयाम थपिने विश्वास लिइएको छ ।

१४. स्पाइनी ब्याब्लर भनेर कुन चरालाई भनिन्छ ?

काँडे भ्याकुर

१५. सर्वप्रथम बजेटको सुरुवात कुन देशबाट भएको हो ?

सन् १७३३, बेलायत

१६. नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले प्रज्ञा दर्शन पुरस्कार कसलाई प्रदान गर्यो ?

मोहनविक्रम सिंह (महामन्त्री, नेकपा मसाल)

प्रज्ञा–प्रतिष्ठानद्वारा पुरस्कृत व्यक्तित्वहरू
प्रज्ञा अनुवाद पुरस्कार: खगेन्द्र सङ्ग्रौला
प्रज्ञा दर्शन पुरस्कार: मोहन विक्रम सिंह
प्रज्ञा सामाजिक शास्त्र पुरस्कार: शान्ता श्रेष्ठ
प्रज्ञा संस्कृति, लोकवार्ता तथा मौखिक इतिहास पुरस्कार: घनश्याम शर्मा पौडेल
प्रज्ञा समालोचना तथा साहित्येतिहास पुरस्कार: कृष्ण गौतम
प्रज्ञा भाषा पुरस्कार: प्राडा देवीप्रसाद गौतम
प्रज्ञा साहित्य पुरस्कार (पद्य): वम देवान
प्रज्ञा साहित्य पुरस्कार (गद्य): राजव
प्रज्ञा बाल साहित्य पुरस्कार: गङ्गा कर्माचार्य
प्रज्ञा अन्तरदेशीय पुरस्कार: पदम विश्वकर्मा

यसअघि अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस–२०२४ को अवसरमा मातृभाषा साहित्य पुरस्कार हिमाली÷पहाडी क्षेत्रबाट डा. योगेन्द्रमान प्रधानाङ्ग र मधेश क्षेत्रबाट बेचन उराँवलाई प्रदान गरिएको थियो ।
उपरोक्त पुरस्कारहरूको राशि जनही एक लाख रुपियाँ रहेको छ ।

१७. संसारकै पुरानो जङ्गल कहाँ फेला परेको छ ?

बेलायतको डेभोन तथा समरसेट इलाकामा

वैज्ञानिकहरूले उक्त जङ्गल ३९ करोड वर्ष पुरानो भएको जनाएका छन् ।
उक्त जङ्गलका जीवाश्म डेभोनियन कालका भएको ठम्याइ छ ।
वैज्ञानिकहरूले त्यहाँ रुखका हाँगा तथा काण्डका अवशेष पनि फेला पारेका छन् ।
यसअघि अमेरिकाको न्युयोर्कनजिकै फेला परेको जङ्गल संसारको पुरानो जङ्गलका रूपमा मानिएको थियो ।

१८. नेपालमा समावेशीकरण आयोगको स्थापना कहिले भएको हो ?

वि.सं. २०६५ पुस २९

१९. भ्लादिमिर पुटिन पाँचौँ पटक रुसको राष्ट्रपति कहिले भएका हुन् ?

सन् २०२४ मार्च

२०. बहुक्षेत्रीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगका लागि बङ्गालको खाडीको प्रयास (बिम्स्टेक) को बडापत्र सङ्घीय संसद्को प्रतिनिधि सभामा कहिले प्रस्तुत गरियो ?

वि.सं २०८० चैत ५

सन्धि र सम्झौतालाई संसद्बाट अनुमोदन गराउनुपर्ने संवैधानिक व्यवस्था अनुसार बडापत्रलाई संसद्मा पेस गरिएको हो ।
बिम्स्टेकले स्थापनाको २४ वर्षपछि सन् २०२२ मा बडापत्र पाएको थियो ।

२१. राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले प्रकाशित (विसं २०८० चैत) गरेको ‘पपुलेसन कम्पोजिसन अफ नेपाल’ नामक प्रतिवेदन अनुसार कर्णाली प्रदेशको बहुआयामिक गरिबी कति रहेको छ ?

५२ प्रतिशत

२२. सालक पदमार्ग कहाँ घोषणा गरिएको छ ?

कीर्तिपुरको बाघभैरव सामुदायिक वन (वि.सं. २०७७ फागुन ८)

२३. सौर्य ऊर्जा, वायु ऊर्जा, जलस्रोत ऊर्जा एवं ज्वारभाटा कुन प्रकृतिको ऊर्जाका स्रोत हुन् ?

नवीकरणीय

२४. प्राकृतिक ग्यास, खनिज तेल, कोइला आदि कस्तो प्रकारका ऊर्जाका स्रोत हुन् ?

अनवीकरणीय

२५. नेपाल राष्ट्र बैङ्कले तर्जुमा गरेको चौथो रणनीतिक योजनाको अवधि कुन हो ?

सन् २०२२–२०२६

राष्ट्र बैङ्कले पाँच वर्ष अवधिको रणनीतिक योजना तर्जुमा गरेको छ ।
केन्द्रीय बैङ्कले बैङ्किङ पद्धतिप्रतिको विश्वासलाई पुनस्र्थापना गर्न, राष्ट्रले अपेक्षा गरे अनुसार अन्तर्राष्ट्रिय समुदाय र विकास साझेदारसँग प्रभावकारी संयोजन गर्न र बैङ्किङ, वित्तीय र बाह्य क्षेत्रसँगको स्थायित्व कायम गर्न अवलम्बन गनुपर्ने विशेष र नवप्रवर्धनात्मक उपाय यो रणनीतिक योजनामा समेटिएको छ ।
रणनीतिले परिलक्षित गरेको आधारमा नै राष्ट्र बैङ्कले आगामी दिनमा आफ्ना कामकारबाहीलाई अगाडि बढाउने राष्ट्र बैङ्कले जनाएको छ ।
राष्ट्र बैङ्कले सन् २००६ देखि रणनीतिक योजना बनाउन थालेको हो ।
योजनाले सात रणनीतिक खम्बा र १८३ कार्ययोजना समेटेको छ ।